Over het gebit

Informatie over het gebit van uw paard

Het gebit van uw paard of pony bestaat gemiddeld uit 12 tot 16 tanden en 24 tot 26 kiezen.
De tanden en kiezen van een paardachtige zijn anders opgebouwd dan onze mensen tanden.
Wij poetsen onze tanden om het glazuur wat aan de buitenkant van onze tanden zit te beschermen. Paardachtige hebben ook wel glazuur in hun tanden, echter dit zit niet aan de buitenkant, maar dieper in de tand. Aan de buitenkant van de paardentand zit cementum. Het cementum zorgt ervoor dat als paarden veel gras eten, hun tand verkleurd en een bruinachtige kleur krijgt, dit is dus een normaal natuurlijk proces (poetsen heeft geen zin).
Naast het feit dat de tandopbouw anders is bij paardachtige vergeleken bij de mens, is ook het kauwproces anders.
Een paardentand ontwikkeld zich vanuit een stamcel en bestaat na het ontwikkelen uit een kroon (net als bij de mensen), een reservekroon (bestaat bij mensen niet) en wortels (zie afb.1).

afb 1

 

 

De kroon van de tand komt onder het tandvlees uit en is dus zichtbaar voor ons. Een paardentand slijt vervolgens door het kauwen. De tand slijt gemiddeld 2-3 mm per jaar, maar dit verschilt per paard. Doormiddel van druk vanuit de kaak wordt de paardentand naar beneden gedrukt en wordt er steeds een stukje reserve kroon uit de tandvlees gedrukt en wordt dan dus kroon. Na het 25ste levensjaar van een paard is de eerste kies vaak “opgebruikt”, komen de wortels van de kies uit het tandvlees en vervolgens is de kies “verdwenen”.
Gemiddeld na het 40ste levensjaar van een paard is een paard door bijna al zijn kiezen en tanden heen en de natuurlijke doodsoorzaak van een paard is dan ook het gemis van tanden.

Mensentanden staan recht op elkaar, de oppervlaktes van je tanden zijn recht. Paardenkiezen staan in een hoek (zie afb. 2). Dus als je vanaf de voorkant tegen een paardenkies aankijkt is de oppervlakte schuin. Een paard maakt de kauwbeweging alleen met z’n onderkaak. Hierdoor worden sommige hoeken van de kies niet goed geraakt door de tegenoverstaande kies en slijt dat stukje van de kies niet af (zie pijltjes in afb. 2).

 

afb 2a                           afb 2b

 

Deze hoeken die niet slijten zijn scherpe punten aan de kiezen en staan beter bekend als “haken”. Gemiddeld ontwikkeld 99% van de paarden deze scherpe punten. Vooral door het zachtere gras en hooi wat onze paarden eten. De paardentanden zijn ontwikkeld voor hardere gras soorten die enkele miljoenen jaren geleden nog groeiden maar we nu niet meer hebben. Vooral de scherpe punten aan de eerste twee kiezen aan de wangkant zitten een paard dwars omdat we daar met de neusriem (vaak strak) de wang in de scherpe punten duwen. Dit veroorzaakt vaak mondzweren. Ook kunnen de scherpe punten tongwonden en andere pijnlijke problemen veroorzaken.

Naast de scherpe punten zijn er nog allerlei andere afwijkingen die aan het gebit kunnen voorkomen, vaak veroorzaakt door onregelmatige afslijtingen of trauma’s en verwondingen.
De meest voorkomende worden hieronder beschreven en uitgelegd:

Een haak
Dus niet te verwarren met een scherpe punt, zoals hierboven uitgelegd. Een haak wordt vaak veroorzaakt door een over- of onderbeet. Een haak komt alleen voor aan de eerste of laatste kies, omdat er een stukje kies uitsteekt welke geen raakvlak heeft met een tegenoverstaande kies (zie afb. 3).

afb 3

 

Een golfgebit
De gehele oppervlakte van de kiezenrij verloopt als een golf waardoor de kauwbeweging wordt geblokkeerd als de kiezen op elkaar staan (zie ook afb. 3).
Wanneer de golfjes heel klein zijn worden ze extensieve transverse ruggen genoemd.

Te lange voortanden
Dit komt vaak voor bij oudere paarden. Deze afwijking veroorzaakt problemen omdat door de te lange voortanden de kiezen elkaar niet meer raken. Het paard kan z’n eten dus bijna niet meer kauwen.

Te veel of te weinig tanden
Helaas gaat het in de natuur niet altijd goed en kunnen paarden tanden missen of extra hebben door genetische aanleg. Ook kan een verwonding zoals een trap van een ander paard ervoor zorgen dat paarden minder of beschadigde tanden hebben (zie afb. 4)

afb 4 - een missende tand

afb 5 - trauma door verwonding